ĐềnHồng Sơn tọa lạc trên một khu đất cao ráo ngoảnh mặt ra sông Cửa Tiền thuộc phường Hồng Sơn,Thành phố Vinh. Đền có khuôn viên rộng rãi, thoáng đãng với nhiều loại cây cảnhnên dù gần chợ Vinh nhưng đền vẫn giữ được vẻ tĩnh mịch. Đền Hồng Sơn đã đượcxếp hạng di tích lịch sử văn hoá năm 1984 theo Quyết định số 114/QĐ-VH ngày30/08/1984
Quang cảnh Đền Hồng Sơn
Theo sách xưaghi lại, ban đầu Đền thờ vị tướng võ là Quan Vân Trường nên có tên là miếu Quancông hay là Võ Miếu, cũng có lúc đền được gọi là đền Nhà Ông. Sau này, vì ĐềnNhà Ông thuộc phường Hồng Sơn có tên là đền Hồng Sơn.
Đền Hồng Sơn có nét kiếntrúc cổ kính nhưng không kém phần tráng lệ với 19 công trình gồm cả bảo tồn vàxây dựng mới. Trong đó, tam quan, tạc môn, tháp, gác trống, gác chiêng và cáctòa trung điện, thượng điện đã có từ thời Nguyễn. Còn những phần như: hạ điện,các lối hữu vu, tả vu, tả hiền, hữu hiền, sân giữa, bờ tường bao quanh mới đượcxây dựng sau này. Cách bố trí các công trình kiến trúc ở đây tuân thủ theo sựđăng đối từng cặp một và được nâng dần lên từ ngoài vào trong. Tòa nhà cao nhấtlà thượng điện, tạo cho đền một quần thể kiến trúc vững chãi, thâm nghiêm.
Bànthờ các vị trong Đền
Hạ điện rộng 274m2,tuy mới được trùng tu năm 1998 nhưng nó đã lấy lại được phong cách kiến trúc củathời xưa. Trong đó, đặt các hương án bày khám thờ sơn son thiếp vàng, đính cáccâu đối, các bức đại tự cùng trống, chiêng, gươm, giáo bằng gỗ, là nơi thờ vọngchào rước các vị thành thần đi vào trung và thượng điện. Hạ điện cũng dành khoảng không gian cho việchành lễ, tế lễ trong những ngày lễ trọng.
Trung điện rộng 65m2,là nơi tập trung những đặc sắc nghệ thuật về kiến trúc, các rường bẫy uốn congcó xoi lồng những búp sen cùng chim, cá sống động. Các giao điểm giữa cột và xàbẫy có chạm trổ tứ linh xen với các cành lá, hoa trái trông khá hài hòa. Đồ thờvà các bức câu đối đại tự cũng được chọn lọc, trần thiết trưng bày kỹ lưỡnghơn.
Thượng điện rộng102m2,mái cao xếp 4 tầng, các góc đều uốn cong và đắp những rồng, phượng. Ở đây, trêncao đặt tượng Ngọc hoàng Thượng Đế, kế đến là tượng và bài vị các tướng TrầnHưng Đạo, Phạm Ngũ Lão, Yết Kiêu, Dã Tượng, Trần Quốc Toản… Hiện nay tại đền HồngSơn, bên trong các miếu điện là công trình kiến trúc cổ kính, mỹ lệ, còn lưu giữđược 383 hiện vật với chất liệu quý gồm nhiều loại hình phong phú, có giá trịnghệ thuật cao, là nơi hội tụ những văn hóa tế khí hiếm có ở tỉnh Nghệ An.
Tại ngôi Đền này mỗi năm có3 kỳ lễ lớn gồm: Giỗ tổ Hùng Vương (10/3 âm lịch), Giỗ Hưng Đạo Vương Trần QuốcTuấn (20/8 âm lịch) và Giỗ Thánh Mẫu Liễu Hạnh (03/3 âm lịch)… Cùng với Thành cổVinh, Lâm viên núi Quyết, Quảng trường Hồ Chí Minh, nếu có dịp ghé qua Nghệ An,du khách hãy một lần đến Đền Hồng Sơn để chiêm ngưỡng vẻ đẹp kiến trúc cổ kính,một trong những quần thể di tích danh thắng của TP Vinh.
NguyênBình (tổng hợp)
Theo Nghệ An, di tích – danh thắng