Nằm trong khuôn khổ của chuỗi sự kiện Kỷ niệm ngày quốc tế Khu Dự trữ Sinh quyển (KDTSQ) năm 2024, chiều 7/11, Bộ Tài nguyên và Môi trường phối hợp với UBND tỉnh Nghệ An và các đơn vị liên quan tổ chức Tọa đàm Phát triển Sinh kế Cộng đồng tại Vùng đệm các KDTSQ Thế giới của Việt Nam.

Quang cảnh buổi toạ đàm

Dự án đã mang lại lợi ích trực tiếp cho hơn 14.700 cá nhân tại 16 xã của 3 tỉnh

Để thúc đẩy và tăng cường hiệu quả quản lý của các KDTSQ tại Việt Nam, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã triển khai dự án "Lồng ghép quản lý tài nguyên thiên nhiên và các mục tiêu về bảo tồn đa dạng sinh học vào quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội và quản lý các KDTSQ ở Việt Nam" (Dự án BR) do Quỹ môi trường toàn cầu (GEF) tài trợ thông qua Chương trình phát triển Liên hợp quốc (UNDP). Dự án đã tập trung hỗ trợ giải quyết các rào cản để tăng cường, mở rộng và nâng cao hiệu quả quản lý của các KDTSQ tại Việt Nam như hỗ trợ quá trình hoàn thiện các cơ chế chính sách, xây dựng các hướng dẫn kỹ thuật, triển khai các hoạt động hỗ trợ cho 03 KDTSQ tham gia dự án và các hoạt động truyền thông, nâng cao năng lực.

Với sự hỗ trợ của Dự án BR, 06 khoản tài trợ nhỏ đã được cấp cho các tổ chức xã hội dân sự, các cơ quan tại địa phương 3 KDTSQ Đồng Nai, Cù Lao Chàm - Hội An và Tây Nghệ An với tổng kinh phí là 900.000 USD (Trung bình 150.000 USD/ khoản tài trợ nhỏ).

Các khoản tài trợ nhỏ do dự án BR hỗ trợ được thực hiện thông qua Chương trình tài trợ nhỏ (SGP) của Quỹ Môi trường toàn cầu (GEF). Các dự án nhỏ tập trung vào các sáng kiến và mô hình phát triển sinh kế bền vững tại cộng đồng như các mô hình cây thuốc dưới tán rừng, nâng cao chuỗi giá trị của mô hình cây Mét và các cây thuốc bản địa tại Nghệ An, mô hình tham quan học tập tại Cù Lao Chàm và mô hình chăn nuôi bền vững, nâng cao chuỗi giá trị của cây có múi và xoài tại Đồng Nai.

Bước đầu các mô hình sinh kế được thực hiện trong khuôn khổ của dự án BR đã góp phần thực hiện chức năng hỗ trợ, phát triển của KDTSQ và giảm áp lực đến đa dạng sinh học, đồng thời tăng cường hiệu quả bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học tại 03 KDTSQ Đồng Nai, Cù Lao Chàm - Hội An và Tây Nghệ An.

Phó Cục trưởng Cục bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học Hoàng Thị Thanh Nhàn phát biểu khai mạc

Phát biểu khai mạc, đồng chí Hoàng Thị Thanh Nhàn – Phó Cục trưởng Cục bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học khẳng định: Buổi Tọa đàm là cơ hội rất tốt để các bên liên quan trao đổi, thảo luận và tìm kiếm các cơ hội để nhân rộng các mô hình sinh kế bền vững do dự án BR hỗ trợ cũng như các mô hình sinh kế bền vững khác được triển khai thực hiện ở các KDTSQ tại Việt Nam và các địa phương. Việc xây dựng và nhân rộng các mô hình sinh kế bền vững sẽ giúp thực hiện và đảm bảo 03 chức năng của các KDTSQ theo yêu cầu của UNESCO và đạt được mục tiêu bảo tồn và phát triển bền vững.

Quản đốc Dự án BR Bùi Xuân Trường báo cáo về Dự án BR và các hoạt động hỗ trợ hệ thống các Khu dự trữ sinh quyển tại Việt Nam

Dự án “Lồng ghép quản lý tài nguyên thiên nhiên và các mục tiêu về bảo tồn đa dạng sinh học vào quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội và quản lý các KDTSQ ở Việt Nam” (Dự án BR) được thực hiện tại Hà Nội và 3 KDTSQ thí điểm là Cù Lao Chàm - Hội An (tỉnh Quảng Nam), Đồng Nai (tỉnh Đồng Nai) và Tây Nghệ An (tỉnh Nghệ An) trong 5 năm với kinh phí dự án là 6.660.000 USD.

Dự án BR đã góp phần quản lý hiệu quả hơn 1,8 triệu ha diện tích rừng và biển tại các KDTSQ Tây Nghệ An, BR Cù Lao Chàm - Hội An và Đồng Nai. Dự án đã hỗ trợ trực tiếp cho hơn 3.100 hộ gia đình tại 16 xã, mang lại lợi ích trực tiếp cho hơn 14.700 cá nhân thông qua hoạt động tăng cường năng lực và tập huấn các thực hành bảo tồn và phát triển sinh kế bền vững cho cả cán bộ chính quyền địa phương và thành viên cộng đồng. Với việc phụ nữ chiếm 42% số người thụ hưởng, đã củng cố cam kết của Dự án về phát triển bao trùm và cân bằng giới.

Các đại biểu tham dự toạ đàm

Tại Miền Tây Nghệ An đã thực hiện 03 tiểu dự án gồm: Nhân rộng mô hình sinh kế bền vững từ phát triển cây Mét theo chuỗi giá trị để giảm áp lực lên đa dạng sinh học và chức năng hệ sinh thái rừng tại 2 xã vùng đệm ưu tiên Tam Quang, Tam Hợp, huyện Tương Dương; Nhân rộng mô hình sinh kế bền vững từ cây Chè hoa vàng, cây Lùng và Mét, cây Bon bo nhằm giảm áp lực lên đa dạng sinh học và chức năng hệ sinh thái rừng tại các xã vùng đệm Đồng Văn, Thông Thụ, Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Hoạt, huyện Quế Phong; Hỗ trợ cộng đồng các xã vùng đệm phát triển cây dược liệu dưới tán rừng nhằm tăng thu nhập và bảo tồn da dạng sinh học ở Khu dự trữ sinh quyển thế giới Tây Nghệ An.

Các thông tin tại toạ đàm góp thêm các bài học kinh nghiệm, các thực hành tốt cho tiến trình phát triển và quản lý bền vững các KDTSQ tại Việt Nam

Đồng chí Nguyễn Thị Mai - Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ huyện Vĩnh Cửu, Trưởng Ban điều hành dự án “Nâng cao chất lượng và giá trị sản phẩm trái cây có múi và xoài tại 3 xã Mã Đà, Hiếu Liêm và Phú Lý, huyện Vĩnh Cửu, tỉnh Đồng Nai nhằm góp phần nâng cao thu nhập cho người dân và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên tại Khu dự trữ sinh quyển Đồng Nai” trao đổi các nội dung liên quan đến dự án

Các đại biểu đã trao đổi, làm rõ các nội dung được các đại biểu quan tâm gồm: Cây Mét có vai trò, ý nghĩa gì trong bảo vệ rừng, bảo vệ môi trường và phát triển sinh kế cho người dân huyện Tương Dương; Nội dung chủ yếu phục tráng sinh kế từ cây Mét mà dự án hỗ trợ là các nội dung gì; Tại sao dự án chọn cây Bon bo, cây Chè hoa vàng để phát triển sinh kế dưới tán rừng; Tại sao dự án chọn các loài cây dược liệu để phát triển sinh kế dưới tán rừng; Dự án Kỳ Sơn phát triển sinh kế du lịch gắn với bảo vệ rừng như thế nào. Huyện Vĩnh Cửu đã triển khai mô hình phát triển cây ăn quả, cây có múi theo chuỗi giá trị tăng cường sinh kế cho người dân vùng đệm khu DTSQ Đồng Nai như thế nào…

Chủ tịch Hội Nông dân huyện Tương Dương Trần Xuân Hậu trao đổi tại buổi toạ đàm

Đồng chí Trần Xuân Hậu - Chủ tịch Hội Nông dân huyện Tương Dương, Trưởng Ban điều hành Dự án “Nhân rộng mô hình sinh kế bền vững từ phát triển cây Mét theo chuỗi giá trị để giảm áp lực lên đa dạng sinh học và chức năng hệ sinh thái rừng tại huyện Tương Dương, tỉnh Nghệ An” cho biết, lựa chọn cây Mét bởi vì đây là một trong những loài cây đa tác dụng trong bảo vệ rừng, bảo vệ môi trường và mang lại thu nhập cao cho người dân. Đồng thời, do tập quán, kiến thức năng lực của người dân, rừng Mét đã có bị suy thoái nghiêm trọng, cần phải phục tráng…

Điều phối viên quốc gia Chương trình tài trợ các dự án nhỏ của Quỹ Môi trường toàn cầu Nguyễn Thị Thu Huyền phát biểu

Đồng chí Nguyễn Thị Thu Huyền - Điều phối viên quốc gia Chương trình tài trợ các dự án nhỏ của Quỹ Môi trường toàn cầu cho biết: Các Dự án tài trợ nhỏ đã phát huy, kế thừa rất tốt các kinh nghiệm, cách làm, xây dựng năng lực cho đội ngũ cán bộ thôn bản, xã, huyện, cùng với cộng đồng phát triển nhân rộng được các mô hình sinh kế gắn kết với nguồn lực địa phương, tạo các quỹ xoay vòng tại nhiều xã làm tiền đề cho việc nhân rộng, lan toả. Cộng đồng các thôn bản đã nhận thức rất tốt vai trò, trách nhiệm của mình trong bảo tồn đa dạng sinh học hệ sinh thái rừng, góp phần bảo tồn văn hoá dân tộc thiểu số và phát huy danh hiệu KDTSQ.

Những thông tin hữu ích về các hoạt động phát triển sinh kế đã và đang được thực hiện tại 3 KDTSQ Tây Nghệ An, Cù Lao Chàm – Hội An và Đồng Nai được chia sẻ tại buổi toạ đàm góp thêm các bài học kinh nghiệm, các thực hành tốt cho tiến trình phát triển và quản lý bền vững các KDTSQ tại Việt Nam, trong đó các cộng đồng địa phương đặc biệt là người dân tộc thiểu số, sẽ được đặt ở trung tâm trong các quyết sách về phát triển kinh tế bền vững, thân thiện với môi trường. Qua đó góp phần đạt được mục tiêu chung sống hài hòa giữa con người và thiên nhiên tại các KDTSQ thế giới như tầm nhìn và ước vọng mà Chương trình con người và sinh quyển của UNESCO đã đặt ra.

Kim Oanh