Dù mưa đã tạnh sau bão, song nước lũ từ thượng nguồn vẫn đang đổ về mạnh khiến nhiều địa phương vùng hạ du sông Lam ở Nghệ An đối mặt với nguy cơ ngập úng, sạt lở. Các địa phương đã chủ động lên phương án ứng phó, nhằm bảo vệ người dân, hoa màu và tài sản, giảm thiểu tối đa thiệt hại có thể xảy ra.

Nước sông Lam đoạn qua xã Thiên Nhẫn đang dâng cao. Ảnh: T.P

Tại xã Thiên Nhẫn (thuộc huyện Nam Đàn cũ), nơi có địa hình đặc thù với nhiều khu dân cư nằm sát chân núi và gần nhánh hạ lưu của sông La từ Đức Thọ (Hà Tĩnh) đổ về, công tác phòng chống lũ lụt luôn được xác định là nhiệm vụ trọng tâm mỗi mùa mưa bão. Hiện nay, nước sông Lam qua địa bàn xã đang dâng cao, nếu trong những ngày tới có mưa kèm theo thuỷ điện xả lũ thì nguy cơ ngập lụt rất cao.

Theo đó, xã đã chủ động triển khai phương án phòng, chống thiên tai, phân công cụ thể cho từng xóm và các tổ chức đoàn thể. Mỗi xóm đều đã thành lập tiểu ban phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn, lập danh sách các hộ có nguy cơ ngập sâu để chủ động sơ tán khi cần.

Đặc biệt, số điện thoại của các thành viên ban chỉ đạo đều được công khai đến từng hộ dân để kịp thời ứng cứu khi có sự cố xảy ra.

Nhiều diện tích hoa màu ven sông Lam đã bị ngập úng. Ảnh: T.P

Thực tế cho thấy, hàng năm, xã Thiên Nhẫn thường xuyên hứng chịu từ 3-4 cơn bão và nhiều đợt lũ lớn. Khi nước tràn về, nhiều xóm bị cô lập hoàn toàn. Với kinh nghiệm ứng phó dày dạn, cộng đồng nơi đây luôn trong tâm thế “chạy trước lũ” thay vì bị động đối phó. Công tác chuẩn bị phương tiện, lương thực, thiết bị chiếu sáng dự phòng đã thành thói quen mỗi khi có thông tin mưa bão từ xa.

“Người dân hiện nay có kinh nghiệm hơn nhiều so với trước đây. Khi có cảnh báo về bão lũ, chúng tôi chủ động tích trữ thực phẩm khô, nước sạch, thuốc men, đèn pin, sạc dự phòng... để ứng phó”, ông Nguyễn Cảnh Hồng, một người dân xã Thiên Nhẫn cho biết.

Cán bộ xã Vĩnh Tường (thuộc huyện Anh Sơn cũ) kiểm tra, nắm bắt tình hình các hộ ở trong vùng ngập úng, sạt lở để di dời khi có tình huống khẩn cấp. Ảnh: CSCC

Những ngày này, chính quyền và người dân xã Vĩnh Tường cũng đang căng mình để ứng phó trước nguy cơ lũ bất thường. Trong hai ngày qua, địa phương này đã thành lập các đoàn kiểm tra liên tục bám sát địa bàn, rà soát các điểm xung yếu, xác định 26 hộ dân ở vùng nguy cơ sạt lở, ngập úng phải lên phương án di dời khẩn cấp khi cần thiết.

“Chúng tôi đã cắm 50 biển cảnh báo tại các điểm có nguy cơ cao để đảm bảo an toàn giao thông. Tài sản tại các điểm dễ bị ngập như trường học, nhà văn hóa đã được chủ động di dời lên tầng cao. Đồng thời, địa phương đã liên hệ trước với các hộ dân ở vùng có nguy cơ ngập úng và sạt lở để chủ động sơ tán khi có lũ lớn xảy ra”, ông Đào Anh Tân – Phó Chủ tịch UBND xã Vĩnh Tường cho biết.

Trong khi đó, tại xã Yên Xuân (thuộc huyện Anh Sơn cũ), lực lượng phòng chống thiên tai đang túc trực 24/24, liên tục cập nhật tình hình mực nước và các thông tin điều tiết hồ chứa từ thượng nguồn.

Ông Hồ Anh Thái – Trưởng phòng Kinh tế xã Yên Xuân thông tin: “Khi nhận được thông báo xả lũ từ Thủy điện Bản Vẽ đêm 22/7, chúng tôi đã ngay lập tức huy động lực lượng đến các điểm neo đậu thuyền, hướng dẫn bà con gia cố, neo thuyền an toàn. Đồng thời, chuẩn bị sẵn phao cứu sinh, áo phao, liên hệ các chủ tàu thuyền để sẵn sàng ứng cứu khi có tình huống xảy ra. Đến nay, trên địa bàn xã chưa ghi nhận bất thường, nhưng tuyệt đối không chủ quan”.

Dọc tuyến sông Lam, nơi gắn liền với sản xuất nông nghiệp và sinh hoạt của hàng vạn hộ dân từ Đô Lương, Thanh Chương, Nam Đàn, Hưng Nguyên…, những ngày này, các xã đều duy trì chế độ trực bão lụt 24/24. Công tác tuyên truyền cũng được đẩy mạnh, phát huy hiệu quả của hệ thống truyền thanh cơ sở, vận động người dân tuyệt đối không ra sông đánh cá, vớt củi, tránh nguy hiểm.

Việc chủ động theo phương châm “4 tại chỗ” gồm: chỉ huy tại chỗ, lực lượng tại chỗ, phương tiện tại chỗ và hậu cần tại chỗ được phát huy tối đa. Ngay trong đêm 22/7, trước tình hình nước sông Lam dâng cao, nhiều diện tích hoa màu ven sông có nguy cơ bị ngập úng, các đoàn viên, thanh niên đã nhanh chóng có mặt, phối hợp cùng người dân thu dọn, vận chuyển hoa màu đến nơi cao ráo, an toàn.

Ở nhiều xã, đò ngang gắn máy, thuyền nhỏ, phao cứu sinh, áo phao đã được phân phát, bố trí sẵn sàng tại các điểm trọng yếu. Những cây cầu, ngầm tràn hoặc bến đò dễ bị ngập được kiểm soát chặt, có biển cảnh báo, có lực lượng ứng trực hướng dẫn người dân.

Các trường học, trạm y tế, nhà văn hóa, nơi có thể trở thành điểm sơ tán tập trung đều được dọn dẹp, chuẩn bị điều kiện sinh hoạt cần thiết để sẵn sàng tiếp nhận người dân khi có yêu cầu. Chính sự chủ động, chuẩn bị kỹ lưỡng từ chính quyền cơ sở đến từng người dân đã góp phần giúp các địa phương vùng hạ du Nghệ An phòng ngừa rủi ro, giảm thiểu thiệt hại trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng cực đoan và khó lường hiện nay.

Nguồn: Báo Nghệ An (23/7/2025).